Çöp Tesisinin Yeni İmar Planına İtirazlar Sürüyor. Son gün 07 Ekim!

Trabzon'un Araklı ilçesi Taşönü Mahallesindeki Çöp Tesisi için Samsun Bölge idare Mahkemesi 01 Temmuz 2021'de yürütmeyi durdurma kararı verdi. Bu kararın üzerinden 2,5 ay geçmesine rağmen ruhsatları iptal olan ve imar planına aykırı yapılan çöp tesisi çalışmalarına ara vermeden devam ederken bir yandan da vahşi çöp depolamasını sürdürüyor.  Vatandaşlar Çevre Şehircilik il Müdürlüğü'ne 07 Ekim'e Kadar İtiraz Edebilecek Taşönü Mahallesi Sakini Emre Yakupçebi konuyla ilgili yaptığı açıklamada; "Samsun Bölge idari Mahkemesi, Yüce Türk Milleti Adına 1 Temmuz 2021 tarih ve 832 sayılı kararı ile “Yaptığınız iş hukuka aykırı ve plansız” diyerek DUR dediği Çöp tesisinin, çevreye vermiş olduğu zararları görmezden gelerek, sorumlu devlet kurumunun tesisin önünü açmak olumsuzluklar ile devam etmesini sağlamak için yapmış ve yapmakta olduğu uygulamaları hayret ve ibretle takip ediyoruz. Sorumlu devlet kurumu bölgede yaşayan vatandaşların sorunlarına, isteklerine ve şikayetlerine gözlerini, kulaklarını kapatarak sadece Çöp tesisi şirketinin önünü açma çabasında olması halkımızı hangi sınıfa koyduğunu göstermektedir. Şimdi ise sorumlu devlet kurumu, Samsun Bölge İdari Mahkemesinin verdiği DUR kararını pasife düşürmek için uydurma, saçma, hiç bir bilimsel çalışmaya dayanağı olmadan, yeni hazırlanan ÇEVRE VE İMAR PLANINA (7 Ekime kadar) İTİRAZ edeceğiz. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 56.Maddeye göre “ HERKES, SAĞLIKLI VE DENGELİ BİR ÇEVREDE YAŞAMA HAKKINA SAHİPTİR" sözünü hatırlatır, devlet kurumu ve Çöp tesisi işletmesinin Anayasa suçu işlediğini belirtmek isteriz. İTİRAZ DİLEKÇELERİNİZİ EN GEÇ 7 EKİM 2021 TARİHİNE KADAR TRABZON ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜNE VERMENİZ GEREKMEKTEDİR. NOT: İtiraz dilekçelerini bana ulaşarak temin edebilirsiniz. İtiraz Dilekcesi Temini İçin; https://www.facebook.com/pirgi.koyu " ifadelerine yer verdi.   TMMOB Şehir Plancıları Odası Trabzon Şubesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın  Çevre Düzeni Planı Değişikliği'ne İtiraz Etti Yapılan açıklamada itiraz dilekcesinde, "Katı Atık Sembolü"nün taşınması amaçlı Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 102. Maddesi uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Makam Olur’u ile 07.09.2021 tarihinde onaylanmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü internet sitesinde ilan edilen plan değişikliğinin Trabzon ili Araklı İlçesi Taşönü Mahallesinde Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisinin 16.10 2018 tarih ve 7036 sayılı kararı ile onaylanan 1/50.000 ölçekli il çevre düzeni plan değişikliğinin kapsadığı alanla aynı bölgeyi işaret ettiği anlaşılmaktadır. Söz konusu bölgeye ilişkin TMMOB Şehir Plancıları Odası Trabzon Şubemiz tarafından Trabzon İdare Mahkemesinin 2019/64 Esasında 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı değişikliğinin yürütülmesinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açılmış, dava Trabzon İdare Mahkemesinin 20.11.2019 tarih ve 2019/1219 sayılı kararı ile reddedilmiş, Mahkemenin Ret kararı üzerine, TMMOB Şehir Plancıları Odası Trabzon Şubemiz tarafından 2020/93 esas no ile Samsun Bölge İdare Mahkemesine istinaf başvurusunda bulunularak, Trabzon idare Mahkemesinin 2019/1219 sayılı kararının kaldırılması talep edilmiş ve yine Samsun İdare Mahkemesinin 2021/832 sayılı kararı ile istinaf başvurusunun kabulü ile anılan Trabzon İdare Mahkemesinin kararının kaldırılmasına ve söz konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Makam Olur’u ile 07.09.2021 tarihinde onaylanan plan değişikliğinin Samsun Bölge İdare Mahkemesinin 2021/832 sayılı karar gerekçelerinin ortadan kaldırılması amacıyla yapıldığı, plan açıklama raporunda da bu durumun dışında herhangi bir bilimsel açıklamanın yapılmamış olduğu görülmektedir.  Hâlihazırda inşası tamamlanmış olan ve işletmeye açılan katı atık depolama alanı özellikle doğal çevreye ve yerleşim alanlarına zarar vermeye başlamış durumdadır. Katı atık depolama sahası, çevresel, toplumsal ve ekonomik açıdan en az etkiye sahip, tüm yasal mevzuat ile uyumlu ve toplum tarafından genel kabul görecek nitelikte olmalıdır. Depolama alanı yer seçiminde etkin çok sayıda faktör bulunmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı son derece önemli olan bu faktörleri göz ardı ederek hangi bilimsel verilere dayalı olduğu tam olarak anlaşılamayacak bir şekilde hareket etmiştir. Bu kapsamda başta ilgili mevzuat gereği uyulması gereken kurallara ve bir tür arazi kullanım planlaması olmasından ötürü mekânsal planlar ile ilgili mevzuata uygun bir yer seçimi yapılması son derece önemlidir. Atık depolama için yer seçimi; bilimsel parametrelere dayalı çok disiplinli bir çalışmayı gerekli kılmaktadır. Bu nedenle, yer seçiminde, katı atık depo alanlarının zemin özellikleri, jeolojik ve tektonik yapısı, hava fotoğraflarının yorumlanması ve jeofizik yöntemler, aktif faylara uzaklığı, deprem tarihçesi, olabilecek depremlerin büyüklüğünün değerlendirilmesi, yeraltı suyu, artezyen ve akifer durumu, malzeme temin imkanları, yerleşim yerlerine ve doğal alanlara olan mesafesi, topoğrafik eğim ve yükselti, arazi kullanımı, hidrolojik değerlendirmeler, atıkların yeniden işlenme niteliği, kazıdan çıkan malzemenin değerlendirilmesi, atığın özellikleri (yoğunluğu, hacmi, içeriği), yörenin iklimi (yağış, sıcaklık, buharlaşma, hakim fırtınalar), depo alanına güvenli ve ekonomik ulaşım imkanları, mülkiyet durumu gibi faktörler depolama alanlarının belirlenmesinde etkili başlıca faktörlerdir. Bu hususlara ilişkin Atıkların Düzenli Depolanmasına dair yönetmelik 26.03.2010 tarihli Resmî Gazetenin 27533 sayısında yayınlanmış ve 01.04.2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Buna göre atıkların düzenli depolanması için yer seçiminde dikkat edilecek hususlar yönetmeliğin yer seçimi başlıklı 15. maddesinde aşağıda gibi sıralanmıştır. “MADDE 15 -(1) Düzenli depolama tesis sınırlarının yerleşim birimlerine uzaklığı I. sınıf düzenli depolama tesisleri için en az bir kilometre, II. sınıf ve III. sınıf düzenli depolama tesisleri için ise en az iki yüz elli metre olmak zorundadır. Düzenli depolama tesislerinin sınıflamaları, a) I. sınıf düzenli depolama tesisi: Tehlikeli atıkların depolanması için gereken altyapıya sahip tesis, b) II. sınıf düzenli depolama tesisi: Belediye atıkları ile tehlikesiz atıkların depolanması için gereken altyapıya sahip tesis, c) III. sınıf düzenli depolama tesisi: İnert atıkların depolanması için gereken altyapıya sahip tesis şeklinde belirlenmiştir. (2) Ayrıca, düzenli depolama tesisinin yer seçiminde; a) Düzenli depolama tesisinin hava ulaşım güvenliğini etkileyip etkilemediği, b) Orman alanları, ağaçlandırma alanları, yaban hayatı ve bitki örtüsünün korunması gibi özel amaçlarla koruma altına alınmış alanlara uzaklığı, c) Bölgede bulunan yeraltı ve yüzeysel su kaynakları ve koruma havzalarının durumu, yeraltı su seviyesi ve yeraltı suyu akış yönleri, ç) Sahanın topoğrafik, jeolojik, jeomorfolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik durumu, d) Taşkın, heyelan, çığ, erozyon ve yüksek deprem riski, e) Hâkim rüzgâr yönü ve yağış durumu, f) Doğal veya kültürel miras durumu dikkate alınır. (3)Sahada akaryakıt, gaz ve içme-kullanma suyu naklinde kullanılan boru hatları, yüksek gerilim hatları bulunmaz. (4)Çevresel etki değerlendirmesi sürecinin tamamlanmasını müteakip seçilen alan, ilgili planlara işlenir.” Trabzon İli Araklı İlçesi Taşönü Mahallesinde planlanan katı atık tesisi yer seçimi Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe açıkça aykırıdır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Makam Olur’u ile 07.09.2021 tarihinde onaylanan plan değişikliği ile yönetmeliğin 15. Maddesinde altı çizilen “Düzenli depolama tesis sınırlarının yerleşim birimlerine uzaklığı I. sınıf düzenli depolama tesisleri için en az bir kilometre, II. sınıf ve III. sınıf düzenli depolama tesisleri için ise en az iki yüz elli metre olmak zorundadır” kuralına açık ve net bir şekilde uyulmamıştır. Söz konusu plan değişikliği ile gerçekleştirilen yer seçiminin yerleşim birimlerine 250 m mesafe ayrılması bir yana doğrudan yerleşim biriminin bir kısmını da içine alacak bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Aşağıdaki şekillerde katı atık depolama alanının yaklaşık yeri ve konutlarla olan ilişkisi gösterilmekte olup görüleceği üzere 250 m tampon alanın içinde kalan birçok konut bulunmaktadır. Aşağıda yer alan şekillerden de anlaşılacağı üzere Atıkların Düzenli Depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine uyulmamıştır. 250 metre tampon alan içinde büyük çoğunluğu konut işlevinde kullanılan 60 dan fazla yapı optimum dengenin sağlanabilmesi adına göz ardı edilebilecek nitelikte ve sayıda değildir. Katı atık depolama tesisinin doğusunda, batısında, güneyinde ve kuzeyinde yoğun bir şekilde konut alanları bulunmaktadır ve bu konutlar depolama alanından olması gereken en az 250 metre tampon alan içinde kalmaktadır. Söz konusu tampon alanının dışında 500 metrelik yakın çevrede ise çok daha fazla yapı olduğu görülmektedir. Yönetmelik hükümleri gereği söz konusu 250 metre tampon alan içinde yerleşim birimlerine ait yapı bulunmaması gerekirken yaklaşık 30 konutun bu sınırın içinde yer aldığı anlaşılmaktadır. 30 konut göz ardı edilmesi mümkün olmayacak derecede önemlidir ve bu durum Atıkların Düzenli Depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine açık bir şekilde aykırıdır. Şekil 1-Katı Atık Tesis Alanı, 250m Tampon Alanı ve İçinde Yer Alan Yapılar Şekil 2-Katı Atık Tesis Alanı, 250m Tampon Alanı ve İçinde Yer Alan Yapıların Uydu Görüntüsü Şekil 3-Katı Atık Tesis Alanı, 250m Tampon Alanı ve İçinde Yer Alan Yapılar ile 500m Yakın Çevrenin Uydu Görüntüsü Şekil 4- Katı Atık Tesisinin Araklı Taşönü Mahallesindeki Konumu Şekillerden de anlaşılacağı üzere katı atık tesisi yerleşim yerlerini işgal edecek bir şekilde hatta Araklı Taşönü mahallesinin tam merkezinde konut alanları ile çok yakın ilişkide olan bir alanda yer almaktadır. Bu hali ile katı atık depolama alanının mevcut mevzuat hükümlerine aykırılıkların yanında çevreye, mahallenin sosyal yapısına, bölgenin huzur ve sukünetine ciddi zararlar verebileceği çok açıktır. Aşağıdaki şekilde 15 Mart 2018 tarihinde Trabzon Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü internet sitesinde ilan edilen konu ile ilgili; Katı Atık ve Değerlendirme ve Bertaraf Tesisleri Çevresel Etki Değerlendirme Raporunun (Nihai ÇED Raporu) 52. ve 90. sayfalarında tesislerin en yakın yerleşime mesafesi uydu görünümü yer almaktadır. Şeklin üzerinde sarı renkle gösterilen konut alanları bilinçli bir şekilde gösterilmemiş ve böylelikle olumlu ÇED raporunun kolaylıkla alınması sağlanmıştır. Konu ile ilgili düzenlenen hatalı ÇED raporunun böylesine önemli bir kamu yatırımı için göz önünde bulundurulmaması ve yeni bir ÇED raporunun hazırlanması gereklidir. Şekil 5- ÇED Raporunda konutların göz ardı edildiğini gösteren uydu görüntüsü ÇED raporunun 213. Sayfasında “Proje alanına 250 m’den daha yakın mesafede konutların olduğu belirtilmiştir: Doğu Karadeniz Bölgesi genellikle, düz alanların nadiren bulunduğu dağlık alanlardır. Yerleşimler bir arada bulunmayıp yayılmış halde bulunmaktadır. Şehir merkezleri dışında yaşayanlar büyük oranda evlerini kendi tarım alanları içinde tesis etmişlerdir. Bu sebeple konutlar büyük oranda dağınık haldedir. Bu proje alanda 250 m mesafede konutların yoğun olarak bir arada bulunduğu yerleşim merkezi bulunmamaktadır. Alanın çevresinde 250 m mesafeden daha yakın mesafelerde tekil konutlar bulunmaktadır. Bu konutların planlanan tesislerden etkilenmemesi için gerekli tüm teknik ve idari tedbirler alınacaktır. Burada planlanan termal tesisler Avrupa ve Amerika’da bazı şehir merkezleriyle iç içe bulunmaktadır. Araklı’da kurulacak tesisler de yakın çevre halkını etkilememsi için gerekli tüm tedbirler alınacaktır.” ifadeleri yer almaktadır. Çevre Düzeni Planı değişikliğine mesnet oluşturan söz konusu ÇED raporunda bu ifadeler son derece mesnetsiz ve konuyu aklamaya yönelik kurgulanmış ifadelerden ibarettir. Öncelikle bu ifadelerin içinde yer alan 250 metre mesafenin içinde konutlar yer aldığına dair ifade adeta itiraf niteliğindedir. ÇED raporunun önceki sayfalarında alana yakın konut alanı yokmuşçasına ifade edilen fikirler böylelikle kabul edilmiştir. Doğu Karadeniz Bölgesinde yerleşimlerin bir arada bulunmadığı ve yayılmış halde bulunduğu söylemleri ile Atıkların Düzenli Depolanmasına dair yönetmelik hükümlerinin bertaraf edilemeyeceği çok açıktır. Doğu Karadeniz Bölgesinin yerleşim tipolojisi söz konusu yönetmelik hükümlerinden istisnaya tabi değildir. Rapordaki ifadeler ile yönetmelik hükümlerine uyulmamasına yönelik yapılmaya çalışılan açıklamalar bilimsel veya hukuki bir mesnete dayandırılamamıştır. 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının plan hükümlerinin 5.18 maddesindeki “Yakma veya düzenli depolarının yanı sıra fiziksel/kimyasal/biyolojik önişlem ünitelerini içeren entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçiminde, atığın en yakın ve en uygun olan tesiste bertaraf edilmesi ilkesi çerçevesinde, bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruşların görüşü doğrultusunda tesisin yer seçimi belirlenir.” hükmüne uygun yer seçimi yapılmamış olduğu açıktır. Bu durum söz konusu plan değişikliğinin çevre düzeni planına aykırı yapılmış olduğunu göstermektedir. Katı atık tesisi için seçilen bölge kısa bir süre öncesine kadar bir Çimento Fabrikasının kalker ocağı olarak faaliyet göstermekteydi. Bölgenin hammadde ocağı olarak kullanıldığı dönemde zaman zaman kaya düşmeleri ve düzlemsel kayma türünde heyelanlar meydana gelmiştir. Terkedilmiş açık ocak sahasında yer alan proje sahası aktifliğini koruyan büyük bir heyelan kütlesi içerisinde yer almaktadır. Özellikle kontrolsüz ve patlatmalı yapılan kazılar nedeniyle sahanın stabilitesi bozulmuştur ve heyelan tehlikesi halen daha devam etmektedir. Tüm bu zemin kaynaklı doğal-yapay veriler de aynı şekilde Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe açıkça aykırılık oluşturmaktadır. İlgili arazide bölge turizmine kazandırılması gereken doğal yer altı mağaraları bulunmaktadır. Bölgeye çok yakın mesafede ayrıca turizm merkezi 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ile 1/50.000 ölçekli il çevre düzeni planında yer almaktadır. Katı atık tesisinin turizm alanlarına bu kadar yakın bir konumda planlanması da şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına açıkça aykırıdır. Ayrıca söz konusu alanın etrafı tarım arazileri ile çevrili olduğundan katı atık depolaması bu arazilere de zarar verecektir. 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı açıklama raporunun 4.2.2.1 maddesinde düzenli depolama tesislerinin yapımında dikkat edilmesi gereken hususlar ve yer seçim kriterleri belirtilmiş ve genel olarak katı atık bertaraf ve depolama alanlarının yer seçim kararının yapıldığı ancak plan ölçeğinden doğabilecek hatalara karşın alt ölçeklerde detaylı analizlerden geçirilmesi gerektiği, yine 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının Plan Hükümlerinin 6.23.2 nolu maddesi ve 1/50.000 ölçekli İl Çevre Düzeni Planın Plan Hükümlerinin 7.22.10.2 nolu maddesinde yakma veya düzenli depolarının yanı sıra fiziksel/ kimyasal/ biyolojik önişlem ünitelerini içeren entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçiminde, atığa en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi ve bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş doğrultusunda yer seçiminin yapılması gerekmektedir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Makam Olur’u ile 07.09.2021 tarihinde onaylanan Çevre düzeni plan değişikliği, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının başta yaşanabilirlik ve ekolojik sürdürülebilirlik olmak üzere genel prensiplerine ve ilkelerine aykırıdır.1/100.000 ölçekli planda söz konusu alan için değişiklik öncesi tarım ve sanayi fonksiyonu öngörülmüş iken alana katı atık depolama işlevinin verilmesi planların kademeli birliktelik ilkesine aykırı olduğu sadece şekilsel bir düzenleme içerdiği ve katı atık yerseçimine yönelik bir araştırma, analiz ve değerlendirmeye göre yapılmadığını göstermektedir. Plan değişikliği gerekçe raporunda dayanak gösterilen “Düzenli Depolama Alanları İçin Yer Tespiti Çalışması ve Alternatif Katı Atık Bertaraf Sistemleri Araştırma Projesi”nde çevre düzeni Planının plan hükümlerinin 5.18 maddesindeki entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçiminde, atığın en yakın ve en uygun olan tesiste bertaraf edilmesi ilkesi çerçevesinde, bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruşların görüşlerinin alınmadan Trabzon ili genelinde 7 adet alternatif alan oluşturulduğu; bu alanlardan 3 değerlendirmeye alındığı ve bu değerlendirmede özellikle Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerinin gözardı edildiği belirlenmiştir. Diğer taraftan 1/100.000 ölçekli çevre düzeninin plan açıklama raporunda yer alan “4.2.2.1. Atıkların Bertarafına İlişkin Kararlar (Katı Atık Bertaraf Alanları)” ile ilgili kısımdaki değerlendirmeler ve katı miktarları ile atık projeksiyonları dikkate alınmadan sadece bahse konu araştırma projesi sonuçlarına göre Araklı Taşönü mevkiinde katı atık depolama alanı önerisi yapılmıştır. Kaldı ki Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Makam Olur’u ile 07.09.2021 tarihinde onaylanan Çevre düzeni plan değişikliği, konu basite indirgenerek Trabzon Büyükşehir Belediyesine ait 1/50.000 ölçekli il çevre düzeni planına dayanak olacak şekilde iptal edilen bu il çevre düzeni planındaki katı atık depolama alanı, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı paftalarına aktarılmış ancak plan açıklama raporunda ve özellikle raporun 4.2.2.1 nolu kısımda plan değişikliğine yönelik herhangi bir düzenleme ve açıklamaya yer verilmemiştir. Sonuç olarak söz konusu Çevre Düzeni Planı değişikliğinin kamuyu ve vatandaşları daha fazla zarara uğratmadan İptal edilerek; bölgemizin gereksinimi olan yeni bir katı atık tesis alanının, kamu yararına, Çevre Düzeni Planı genel prensiplerine, planın mevcut koruma hükümleri ile Atıkların Düzenli Depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine uygun, çevresel, toplumsal ve ekonomik açıdan en az etkiye sahip, toplum tarafından genel kabul görecek nitelikte, bilimsel parametrelere dayalı, çok disiplinli bir çalışma sonucu hazırlanacak yeni bir katı atık tesis alanı yer seçimi raporu ile belirlenmesi gerekmektedir" denildi.  ARM, Araklı Manşet